Są pieniądze na kolejne prace w Auli Leopoldyńskiej
Gmina Wrocław po raz kolejny wesprze prace konserwatorskie w Auli Leopoldyńskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Dzięki dotacji w wysokości 800 tys. zł, udzielonej Fundacji dla UWr ze środków pozostających w dyspozycji miejskiego konserwatora zabytków, przeprowadzone zostaną prace przy lożach profesorskich w obrębie audytorium.
Autor: Kamilla Jasińska
Data Publikacji: 27 kwietnia 2022
By otrzymać środki na kolejne etapy prac w Auli, Fundacja dla UWr, będąca podmiotem realizującym projekt kompleksowej konserwacji Auli, musiała wystartować w ogłoszonym w grudniu 2017 r. przez prezydenta Wrocławia konkursie na realizację zadania publicznego, pn. Działania w zakresie ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego we Wrocławiu. Na ten cel gmina Wrocław zarezerwowała w swoim budżecie na 2018 r. ponad 10 mln zł. Na konkurs wpłynęło 46 ofert, z których 44 spełniły wymogi formalne. Komisja konkursowa, pod przewodnictwem Agaty Chmielowskiej, miejskiej konserwator zabytków we Wrocławiu, na posiedzeniu dnia 8 lutego zadecydowała o przyznaniu 34 dotacji na łączną sumę blisko 6 mln zł. Fundacja dla UWr dostała najwyższą kwotę – 800 tys. zł. [zob. wyniki konkursu].
Przyznanie dotacji na rzecz prac w Auli, oznacza, że to właśnie Fundacja dla UWr – a pośrednio Uniwersytet Wrocławski – jest największym beneficjentem funduszy miejskich pod względem środków przeznaczonych na ratowanie zabytków. Tegoroczna dotacja jest już czwartą – poprzednie, przyznane w takich samych konkursach w latach 2015–2017, opiewały na łączną kwotę blisko 3 mln zł i pozwoliły na wzmocnienie konstrukcji stropu Auli (2015 r.), przeprowadzenie kompleksowej konserwacji podium Auli (2016 r.) oraz konserwacji sklepienia ponad emporą muzyczną Auli (2017 r.). [zob. Kalendarium prac]
Decyzja władz miejskich i miejskiego konserwatora zabytków we Wrocławiu, dotycząca tak dużego wsparcia ze strony miasta, jest oczywista i w pełni uzasadniona, o czym mówił m.in. Adam Grehl, wiceprezydent Wrocławia, przyznając 23 stycznia na konferencji prasowej w Auli Leopoldyńskiej, że im więcej pojawiało się we Wrocławiu odnowionych, historycznych obiektów wokół Uniwersytetu, tym większym wyrzutem sumienia dla miasta był stan Auli Leopoldyńskiej, której konserwacji uczelnia nie jest w stanie sama podołać ze względów finansowych – stąd decyzja o wsparciu miasta. To właśnie Aula Leopoldyńska jest jednym z najcenniejszych zabytków Dolnego Śląska i jedną z wizytówek Wrocławia. Jest drugą najchętniej odwiedzaną przez turystów przestrzenią muzealną we Wrocławiu (zaraz po Panoramie Racławickiej), np. w 2016 r. odwiedziło ją ponad 140 tys. osób.
Dzięki przyznanej przez gminę Wrocław dotacji, możliwe będzie rozpoczęcie prac w obrębie audytorium, czyli w środkowej części Auli. Ten etap prac obejmował będzie osiem lóż profesorskich ustawionych (po cztery) przy ścianie północnej i południowej.
Pracom konserwatorskim zostanie poddanych osiem olejnych obrazów o wymiarach 133 cm na 110 cm, malowanych na płótnie, ujętych w bogate owalne ramy i umieszczonych nad zapleckami lóż profesorskich. Obrazy przedstawiają władców i dostojników związanych z dziejami zakonu jezuitów, ich przybyciem do Wrocławia oraz założeniem i budową uniwersytetu. Pierwotnie, jako pierwsi od strony zachodniej i wschodniej, przedstawieni byli dostojnicy kościelni. Od strony podium dwaj papieże – Urban VIII i Klemens XII, zaś od empory – biskup wrocławski Filip kardynał Sintzendorf i generał zakonu Franz Retz. Cztery środkowe portrety przedstawiały – i nadal przedstawiają – władców świeckich, dlatego do dziś ujęte są w ramy zwieńczone koronami. Obrazy są tym elementem wystroju Auli, który najczęściej ulegał zmianie, oczywiście ze względów politycznych. W sumie w ośmiu ramach, przedstawionych było 13 postaci. Malowideł wykonano łącznie 19. Pierwsze zawisły w Auli najprawdopodobniej pod koniec 1732 r. Niestety, autor pierwotnego cyklu obrazów pozostaje nieznany. Nie wiadomo także, co stało się z tymi, które jeszcze w XVIII w. usunięto i zastąpiono innymi – z pewnością nie zachowały się na uczelni. Wśród znajdujących się dziś w Auli obrazów są dwa oryginały (dwa pierwsze od strony empory po stronie południowej) i sześć kopii wykonanych po zuchwałej kradzieży, do jakiej doszło w czerwcu 1997 r.
Finansowana ze środków miejskich konserwacja będzie obejmować także osiem bogato zdobionych ram do obrazów, wykonanych z drewna lipowego, a następnie polichromowanych i złoconych, oraz polichromie ścian za obrazami i w przestrzeni pomiędzy konsolami. Jedynymi elementami sztukatorskimi, które poddane będą konserwacji na tym etapie prac, będą odcinki gierowanych gzymsów na konsolach nad lożami, wykonane w technice sztukatorskiej z narzutu, marmoryzowane i pokryte złoceniami.
Dużym wyzwaniem będzie konserwacja ośmiu lóż profesorskich wraz z drewnianymi podestami (z wyłączeniem podestów w niszach okiennych). Loże to dwuosobowe ławy o wysokich i ozdobionych płycinami zapleckach, ujętych po bokach wolutami i zwieńczonych bogato ornamentalnymi kartuszami, stanowiącymi ramy obrazów olejnych. Przedpiersia ław, podobnie jak powierzchnia zaplecków, pokryta jest płycinami. Pierwotnie cztery loże po stronie południowej (od strony pl. Uniwersyteckiego) przeznaczone były dla profesorów fakultetu filozoficznego, zaś cztery po stronie północnej (od strony Odry) były zarezerwowano dla reprezentantów fakultetu teologii. Wykonane w 1732 r. loże, na początku XX wieku zostały poddane gruntownej renowacji, podobnie jak wszystkie drewniane elementy wyposażenia Auli. Część wyposażenia uległa jednak wymianie ze względu na zły stan zachowania, dlatego zdaniem badaczy – autorów przygotowanego w 2008 r. „Studium wystroju i wyposażenia Auli Leopoldyńskiej” – należy przyjąć, że wszystkie znajdujące się obecnie w auli siedziska wiernie powtarzają układ i formę pierwotnych ławek, ale znaczna ich część została wykonana w ramach renowacji wnętrza w początkach XX wieku. Jak wiele elementów wymieniono w obrębie lóż profesorskich? Odpowiedź przyniesie dopiero konserwacja.
Przygotowania do prac konserwatorskich ruszą w najbliższych dniach. Możliwie szybko przeprowadzone zostanie postępowanie przetargowe. Ze względu zakres prac i terminy, w jakich należy rozliczyć dotację (do końca grudnia 2018 r.), prace powinny zacząć się nie później niż w maju lub czerwcu. Loże wraz podestami, obrazami i ramami zostaną zdemontowane i wszelkim pracom poddawane będą w pracowniach stolarskich i konserwatorskich. Na miejscu konserwatorzy będą tylko prowadzić konserwację elementów sztukatorskich i polichromii ściennej przewidzianych w tym zakresie prac.
Podczas konserwacji Aula będzie dostępna dla turystów na takich samych zasadach jak w 2017 r., jednak nie będą się w niej odbywały żadne uroczystości. Dla zwiedzających będzie dostępna bezpłatnie, pod warunkiem posiadania biletu na inne sale Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego, np. Oratorium Marianum, Wieżę Matematyczną lub sale wystawowe.
Kamilla Jasińska
